ايران كالا

گسترش متدولوژي افزايش ايمني جاده ها با رويكرد آموزش و اجراي قوانين

چكيده:

يافته‌هاي مطالعه نشان مي‌دهد براي جلوگيري ازحوادث ترافيكي، مهارتخلف يك اصل اساسي درقوانين عبورومرورمحسوب مي شود. درميان همه عوامل مؤثردركاهش تخلفات ترافيكي، قوانين محكم وبازدارنده به همراه آموزش ترافيك به استفاده كنندگان راه نقش بسيارمثبت ومؤثري در ايمني راه دارد.

در حال حاضر كشورهاي پيشرفته بنا بر توصيه سازمان بهداشت جهاني در سياست ايمني راه تجديد نظر كرده و براي علوم رفتاري حداقل به همان اندازه علوم مربوط به راه و وسيله‌نقليه اهميت قائل شده‌اند. اين امر باعث گرديده كه آموزش و اجراي قوانين در رأس سياست جديد ايمني راه‌ها قرارگيرد. بررسي‌هاي انجام گرفته نشان مي‌دهد كه آموزش ايمني تنها مختص گروه خاص نظير رانندگان يا كودكان نمي‌باشد بلكه هر فرد يا افرادي، بخش يا ارگاني كه به نوعي با ايمني جاده‌ها در ارتباط است را شامل مي‌شود. متدولوژي ارايه شده در اين پژوهش آموزش ايمني راه را در دو سطح استفاده‌كنندگان از راه و مسؤلين و متخصصين در نظر گرفته است كه در هر سطح روشهاي و محتواي آموزش متفاوت مي‌باشد.

فهرست:

فصل اول: مقدمه و معرفي................................................................................................... 2

1-1-تعريف مساله و اهميت آن.................................................................................................. 6

1-2- نتايج مهم پژوهش............................................................................................................ 9

1-3- فصل‌هاي پايان‌نامه............................................................................................................ 9

فصل دوم: اصول و پارامترهاي تاثيرگذار بر ايمني جاده ها............................................ 12

2-1- تصادفات ترافيكي در سامانه حمل‌ونقل جاده اي ايران.......................................................... 12

2-2- رابطه بين ايمني و تحرك.................................................................................................. 13

2-3- عوامل ايجاد تصادفات جاده اي......................................................................................... 16

2-3-1- عامل انساني................................................................................................................. 16

2-3-2- عامل راه..................................................................................................................... 19

2-3-3- عامل وسيله نقليه........................................................................................................... 24

2-3-4- عوامل محيطي.............................................................................................................. 25

فصل سوم: مروري بر مطالعات پيشين................................................................................... 28

3-1- آموزش ايمني راه توسط تورهاي تئاتري............................................................................. 29

3-2- آموزش ايمني راه در مدارس............................................................................................. 35

3-3- اعمال مقررات بر كاهش تصادفات جاده‌اي در برخي كشورهاي اروپايي................................ 43

3-4- نقش و تبيين نكات محوري آموزش موتورسيكلت‌رانان با هدف افزايش ايمني......................... 49

فصل چهارم: بررسي روشهاي آموزش قوانين و رانندگي.................................................. 56

4-1- بررسي اصول وروشهاي آموزش ترافيك و قوانين دركشورآلمان............................................ 57

4-1-1- گواهينامه براي هدايت وسائط نقليه موتوري..................................................................... 59

4-1-2- طبقه بندي مجوزهاي رانندگي (انواع گواهينامه هاي رانندگي) در آلمان.............................. 64

4-1-3- تمرينات وامتحان رانندگي يك متقاضي دريافت گواهينامه................................................ 64

4-1-3- آشنايي وآموزش ضوابط ومقررات وقوانين عمومي........................................................... 65

4-2- روشهاي آموزش رانندگي دركشورآمريكا.......................................................................... 68

4-2-1- انواع گواهينامه رانندگي................................................................................................ 68

4-4- روشهاي آموزش رانندگي در ژاپن..................................................................................... 75

4-4-1- عناوين برنامه هاي آموزشي........................................................................................... 75

4-3-2- تدابير ايمني ترافيك در سطح كشور ژاپن........................................................................ 77

4-3-3- آموزش ايمني رانندگي درمؤسسه آموزش مركزي ژاپن..................................................... 78

4-3-4- صدورگواهينامه در ژاپن................................................................................................ 83

4-4- روشهاي آموزش رانندگي وكسب گواهينامه رانندگي درايران................................................ 87

4-4-1- مراحل آموزش هنرجويان درآموزشگاههاي كشور........................................................... 88

4-4-2- آزمايشات رانندگي...................................................................................................... 88

4-4-3- منابع آموزشي.............................................................................................................. 89

4-4-4- صدورگواهينامه رانندگي............................................................................................... 90

فصل پنجم: بررسي متدولوژي آموزش ايمني راه.............................................................. 97

5-1- بررسي متدولوژي آموزش ايمني........................................................................................ 97

5-1-1- مفهوم آموزش ايمني راه................................................................................................ 99

5-1-2- آموزش مستمراصول ايمني راه....................................................................................... 101

5-2- اعمال قوانين و مقررات................................................................................................... 143

5-2-1-تعيين عوامل و پارامترها مؤثر در نحوه اجراي اعمال قوانين ومقررات.................................... 144

5-2-2- اجراي قوانين راهنمايي و رانندگي و نظارت براجراي آنها................................................. 146

نمونه موردي آمارگيري انجام شده در زمينه نقش آموزش و اجراي قوانين در فرهنگ عبور و مرور 150

دور نماي آينده تصادفات و راه هاي برون رفت................................................................ 163

مقدمه...................................................................................................................................... 164

بخش اول: وضعيت عمومي محيط ترافيكي كشور.............................................................. 165

1-1: وسيله نقليه........................................................................................................................ 165

1-2: انسان............................................................................................................................... 165

1-3: راه.................................................................................................................................. 166

1-4 مديريت ترافيك................................................................................................................ 166

1-5 خسارات عمومي ناشي از ترافيك در كشور........................................................................... 166

1-6 چالشهاي عمومي محيط ترافيكي كشور................................................................................. 167

بخش دوم

2-1 وضعيت تصادفات كشور از نگاه آمار (83-87)...................................................................... 168

2-2-1 شاخص شدت تصادفات................................................................................................. 169

2-2-2 شاخص نسبت تعداد تلفات به مجموع تعداد تلفات و مجروحين............................................ 170

2-2-3 شاخص ريسك ترافيك.................................................................................................. 172

بخش سوم : مقايسه با ساير كشور.......................................................................................... 175

مقايسه شدت تصادفات.............................................................................................................. 176

بخش چهارم: مقايسه پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و رواني تصادفات جاده اي.............. 178

4-1 پيامدهاي اقتصادي.............................................................................................................. 178

4-2 پيامدهاي تلفات انساني....................................................................................................... 180

4-3 پيامدهاي اجتماعي و رواني.................................................................................................. 181

بخش پنجم: راههاي برون رفت........................................................................................... 182

5-1 : راه برون رفت از اين معضل اجتماعي در جمله زير خلاصه مي شود........................................ 182

5-2 :رويكردها و راهبردها........................................................................................................ 185

فصل ششم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات..................................................................................... 192

6-1- خلاصه و نتيجه‌گيري........................................................................................................ 192

6-2- پيشنهادات براي ادامه تحقيق.............................................................................................. 200

منابع و مآخذ......................................................................................................................... 208

فهرست منابع فارسي.................................................................................................................. 208

فهرست منابع لاتين.................................................................................................................... 209

فهرست تصاوير

عنوان صفحه

شكل 1-1: نمودار تصادفات در آسيا، آفريقا و كشورهاي توسعه يافته را در مقابل تعداد مرگ و ميرها 3

شكل(1-2): مدل رگرسيون تعداد كشته‌ها در طي سال................................................................... 5

شكل (3-1): موقعيت خط عبور................................................................................................... 51

شكل(5-1) : تعريف آموزش ايمني راه........................................................................................ 100

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول(1-1): آمار تصادفات، تلفات، مجروحين، شاخص شدت تصادفات و درصد تغيير هر يك طي سالهاي 78 تا 83 4

جدول (3-1) : نسبت فايده به هزينه راهبردهاي مختلف افزايش ايمني در نروژ................................... 49

جدول (1-4): نمره بندي نحلفات رانندگي................................................................................... 74

جدول (5-1): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي پرسنل پاسگاه‌هاي راهنمايي و رانندگي برون ‌شهري....................... 105

جدول (5-2): دروس مورد نياز جهت دوره بازآموزي پرسنل واحدهاي صدور گواهينامه.................... 106

جدول (5-3): دروس مورد نياز جهت دوره آموزشي سيستم‌هاي پردازش اطلاعات تصادفات جاده‌اي 107

جدول (5-4): مفاد آموزشي دوره ايمني در ترافيك جهت آموزش معاونين راهنمايي و رانندگي مناطق 108

جدول (3-5): مفاد آموزشي مورد نياز براي مربيان تعليم رانندگي.................................................... 109

جدول (3-6): مفاد آموزشي مورد نياز جهت بازآموزي مسئولين فني شركت‌هاي حمل و نقل بار 113

جدول (5-7): مفاد آموزشي مورد نياز جهت مسئولين فني شركت‌هاي حمل و نقل بارهاي ويژه 114

جدول (5-8): مفاد آموزشي مورد نياز جهت مسئولين فني شركت‌هاي حمل و نقل مسافر.................... 115

جدول (3-9): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي پرسنل تيم‌هاي امدادرساني پزشكي شبكه راه‌ها 116

جدول (5-10): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي تيمهاي امدادرساني فني راه‌ها 117

جدول (5-11): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي معلمين مدارس................................... 120

جدول (5-12): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي كارشناسان مراكز معاينه فني خودروها 121

جدول (5-13): مفاد آموزشي مورد نياز جهت داوطلبين شركت در آزمون اخذ گواهينامه پايه 2 125

جدول (5-14): روش‌هاي تكميلي آموزش رانندگان...................................................................... 126

جدول (5-15): مفاد آموزشي لازم جهت دوره تعليم رانندگي رانندگان حرفه‌اي................................ 127

جدول (5-16): روش‌هاي تكميلي آموزش رانندگان حرفه‌اي.......................................................... 128

جدول (5-17): مفاد آموزشي مورد نياز رانندگان حمل محمولات ويژه............................................ 129

جدول (5-18): حداقل مفاد آموزشي و بروشورها و نوارهاي كاست جهت ارائه به مراجعين دوائر راهنمايي و رانندگي 130

جدول(5-19): مفاد آموزشي و بروشورها و نوارهاي كاست آموزشي جهت ارائه به مراجعين مراكز معاينه فني خودروها 131

جدول (5-20): حداقل مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي متخلفين ترافيكي...................... 132

جدول (5-21): حداقل مفاد آموزشي بروشورها و نوارهاي كاست آموزشي جهت رانندگان ترانزيت 133

جدول (5-22): روش‌هاي آموزش كودكان قبل از سنين مدرسه و دانش‌آموزان................................. 136

جدول (3-23): حداقل مفاد آموزشي بروشورها و گاهنامه‌ها و نشريات مربوط به مسافرين................... 138

گسترش متدولوژي افزايش ايمني جاده ها با رويكرد آموزش و اجراي قوانين

چكيده:

يافته‌هاي مطالعه نشان مي‌دهد براي جلوگيري ازحوادث ترافيكي، مهارتخلف يك اصل اساسي درقوانين عبورومرورمحسوب مي شود. درميان همه عوامل مؤثردركاهش تخلفات ترافيكي، قوانين محكم وبازدارنده به همراه آموزش ترافيك به استفاده كنندگان راه نقش بسيارمثبت ومؤثري در ايمني راه دارد.

در حال حاضر كشورهاي پيشرفته بنا بر توصيه سازمان بهداشت جهاني در سياست ايمني راه تجديد نظر كرده و براي علوم رفتاري حداقل به همان اندازه علوم مربوط به راه و وسيله‌نقليه اهميت قائل شده‌اند. اين امر باعث گرديده كه آموزش و اجراي قوانين در رأس سياست جديد ايمني راه‌ها قرارگيرد. بررسي‌هاي انجام گرفته نشان مي‌دهد كه آموزش ايمني تنها مختص گروه خاص نظير رانندگان يا كودكان نمي‌باشد بلكه هر فرد يا افرادي، بخش يا ارگاني كه به نوعي با ايمني جاده‌ها در ارتباط است را شامل مي‌شود. متدولوژي ارايه شده در اين پژوهش آموزش ايمني راه را در دو سطح استفاده‌كنندگان از راه و مسؤلين و متخصصين در نظر گرفته است كه در هر سطح روشهاي و محتواي آموزش متفاوت مي‌باشد.

فهرست:

فصل اول: مقدمه و معرفي................................................................................................... 2

1-1-تعريف مساله و اهميت آن.................................................................................................. 6

1-2- نتايج مهم پژوهش............................................................................................................ 9

1-3- فصل‌هاي پايان‌نامه............................................................................................................ 9

فصل دوم: اصول و پارامترهاي تاثيرگذار بر ايمني جاده ها............................................ 12

2-1- تصادفات ترافيكي در سامانه حمل‌ونقل جاده اي ايران.......................................................... 12

2-2- رابطه بين ايمني و تحرك.................................................................................................. 13

2-3- عوامل ايجاد تصادفات جاده اي......................................................................................... 16

2-3-1- عامل انساني................................................................................................................. 16

2-3-2- عامل راه..................................................................................................................... 19

2-3-3- عامل وسيله نقليه........................................................................................................... 24

2-3-4- عوامل محيطي.............................................................................................................. 25

فصل سوم: مروري بر مطالعات پيشين................................................................................... 28

3-1- آموزش ايمني راه توسط تورهاي تئاتري............................................................................. 29

3-2- آموزش ايمني راه در مدارس............................................................................................. 35

3-3- اعمال مقررات بر كاهش تصادفات جاده‌اي در برخي كشورهاي اروپايي................................ 43

3-4- نقش و تبيين نكات محوري آموزش موتورسيكلت‌رانان با هدف افزايش ايمني......................... 49

فصل چهارم: بررسي روشهاي آموزش قوانين و رانندگي.................................................. 56

4-1- بررسي اصول وروشهاي آموزش ترافيك و قوانين دركشورآلمان............................................ 57

4-1-1- گواهينامه براي هدايت وسائط نقليه موتوري..................................................................... 59

4-1-2- طبقه بندي مجوزهاي رانندگي (انواع گواهينامه هاي رانندگي) در آلمان.............................. 64

4-1-3- تمرينات وامتحان رانندگي يك متقاضي دريافت گواهينامه................................................ 64

4-1-3- آشنايي وآموزش ضوابط ومقررات وقوانين عمومي........................................................... 65

4-2- روشهاي آموزش رانندگي دركشورآمريكا.......................................................................... 68

4-2-1- انواع گواهينامه رانندگي................................................................................................ 68

4-4- روشهاي آموزش رانندگي در ژاپن..................................................................................... 75

4-4-1- عناوين برنامه هاي آموزشي........................................................................................... 75

4-3-2- تدابير ايمني ترافيك در سطح كشور ژاپن........................................................................ 77

4-3-3- آموزش ايمني رانندگي درمؤسسه آموزش مركزي ژاپن..................................................... 78

4-3-4- صدورگواهينامه در ژاپن................................................................................................ 83

4-4- روشهاي آموزش رانندگي وكسب گواهينامه رانندگي درايران................................................ 87

4-4-1- مراحل آموزش هنرجويان درآموزشگاههاي كشور........................................................... 88

4-4-2- آزمايشات رانندگي...................................................................................................... 88

4-4-3- منابع آموزشي.............................................................................................................. 89

4-4-4- صدورگواهينامه رانندگي............................................................................................... 90

فصل پنجم: بررسي متدولوژي آموزش ايمني راه.............................................................. 97

5-1- بررسي متدولوژي آموزش ايمني........................................................................................ 97

5-1-1- مفهوم آموزش ايمني راه................................................................................................ 99

5-1-2- آموزش مستمراصول ايمني راه....................................................................................... 101

5-2- اعمال قوانين و مقررات................................................................................................... 143

5-2-1-تعيين عوامل و پارامترها مؤثر در نحوه اجراي اعمال قوانين ومقررات.................................... 144

5-2-2- اجراي قوانين راهنمايي و رانندگي و نظارت براجراي آنها................................................. 146

نمونه موردي آمارگيري انجام شده در زمينه نقش آموزش و اجراي قوانين در فرهنگ عبور و مرور 150

دور نماي آينده تصادفات و راه هاي برون رفت................................................................ 163

مقدمه...................................................................................................................................... 164

بخش اول: وضعيت عمومي محيط ترافيكي كشور.............................................................. 165

1-1: وسيله نقليه........................................................................................................................ 165

1-2: انسان............................................................................................................................... 165

1-3: راه.................................................................................................................................. 166

1-4 مديريت ترافيك................................................................................................................ 166

1-5 خسارات عمومي ناشي از ترافيك در كشور........................................................................... 166

1-6 چالشهاي عمومي محيط ترافيكي كشور................................................................................. 167

بخش دوم

2-1 وضعيت تصادفات كشور از نگاه آمار (83-87)...................................................................... 168

2-2-1 شاخص شدت تصادفات................................................................................................. 169

2-2-2 شاخص نسبت تعداد تلفات به مجموع تعداد تلفات و مجروحين............................................ 170

2-2-3 شاخص ريسك ترافيك.................................................................................................. 172

بخش سوم : مقايسه با ساير كشور.......................................................................................... 175

مقايسه شدت تصادفات.............................................................................................................. 176

بخش چهارم: مقايسه پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و رواني تصادفات جاده اي.............. 178

4-1 پيامدهاي اقتصادي.............................................................................................................. 178

4-2 پيامدهاي تلفات انساني....................................................................................................... 180

4-3 پيامدهاي اجتماعي و رواني.................................................................................................. 181

بخش پنجم: راههاي برون رفت........................................................................................... 182

5-1 : راه برون رفت از اين معضل اجتماعي در جمله زير خلاصه مي شود........................................ 182

5-2 :رويكردها و راهبردها........................................................................................................ 185

فصل ششم: نتيجه‌گيري و پيشنهادات..................................................................................... 192

6-1- خلاصه و نتيجه‌گيري........................................................................................................ 192

6-2- پيشنهادات براي ادامه تحقيق.............................................................................................. 200

منابع و مآخذ......................................................................................................................... 208

فهرست منابع فارسي.................................................................................................................. 208

فهرست منابع لاتين.................................................................................................................... 209

فهرست تصاوير

عنوان صفحه

شكل 1-1: نمودار تصادفات در آسيا، آفريقا و كشورهاي توسعه يافته را در مقابل تعداد مرگ و ميرها 3

شكل(1-2): مدل رگرسيون تعداد كشته‌ها در طي سال................................................................... 5

شكل (3-1): موقعيت خط عبور................................................................................................... 51

شكل(5-1) : تعريف آموزش ايمني راه........................................................................................ 100

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول(1-1): آمار تصادفات، تلفات، مجروحين، شاخص شدت تصادفات و درصد تغيير هر يك طي سالهاي 78 تا 83 4

جدول (3-1) : نسبت فايده به هزينه راهبردهاي مختلف افزايش ايمني در نروژ................................... 49

جدول (1-4): نمره بندي نحلفات رانندگي................................................................................... 74

جدول (5-1): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي پرسنل پاسگاه‌هاي راهنمايي و رانندگي برون ‌شهري....................... 105

جدول (5-2): دروس مورد نياز جهت دوره بازآموزي پرسنل واحدهاي صدور گواهينامه.................... 106

جدول (5-3): دروس مورد نياز جهت دوره آموزشي سيستم‌هاي پردازش اطلاعات تصادفات جاده‌اي 107

جدول (5-4): مفاد آموزشي دوره ايمني در ترافيك جهت آموزش معاونين راهنمايي و رانندگي مناطق 108

جدول (3-5): مفاد آموزشي مورد نياز براي مربيان تعليم رانندگي.................................................... 109

جدول (3-6): مفاد آموزشي مورد نياز جهت بازآموزي مسئولين فني شركت‌هاي حمل و نقل بار 113

جدول (5-7): مفاد آموزشي مورد نياز جهت مسئولين فني شركت‌هاي حمل و نقل بارهاي ويژه 114

جدول (5-8): مفاد آموزشي مورد نياز جهت مسئولين فني شركت‌هاي حمل و نقل مسافر.................... 115

جدول (3-9): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي پرسنل تيم‌هاي امدادرساني پزشكي شبكه راه‌ها 116

جدول (5-10): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي تيمهاي امدادرساني فني راه‌ها 117

جدول (5-11): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي معلمين مدارس................................... 120

جدول (5-12): مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي كارشناسان مراكز معاينه فني خودروها 121

جدول (5-13): مفاد آموزشي مورد نياز جهت داوطلبين شركت در آزمون اخذ گواهينامه پايه 2 125

جدول (5-14): روش‌هاي تكميلي آموزش رانندگان...................................................................... 126

جدول (5-15): مفاد آموزشي لازم جهت دوره تعليم رانندگي رانندگان حرفه‌اي................................ 127

جدول (5-16): روش‌هاي تكميلي آموزش رانندگان حرفه‌اي.......................................................... 128

جدول (5-17): مفاد آموزشي مورد نياز رانندگان حمل محمولات ويژه............................................ 129

جدول (5-18): حداقل مفاد آموزشي و بروشورها و نوارهاي كاست جهت ارائه به مراجعين دوائر راهنمايي و رانندگي 130

جدول(5-19): مفاد آموزشي و بروشورها و نوارهاي كاست آموزشي جهت ارائه به مراجعين مراكز معاينه فني خودروها 131

جدول (5-20): حداقل مفاد آموزشي مورد نياز جهت دوره بازآموزي متخلفين ترافيكي...................... 132

جدول (5-21): حداقل مفاد آموزشي بروشورها و نوارهاي كاست آموزشي جهت رانندگان ترانزيت 133

جدول (5-22): روش‌هاي آموزش كودكان قبل از سنين مدرسه و دانش‌آموزان................................. 136

جدول (3-23): حداقل مفاد آموزشي بروشورها و گاهنامه‌ها و نشريات مربوط به مسافرين................... 138